واجب کفائیواجب قابل اسقاط به سبب امتثال سایر مکلّفان را واجب کفایی گویند. ۱ - تعریف واجب کفاییواجب کفایی، مقابل واجب عینی، عملی است که بر تمام مکلفان، به طور مساوی واجب می‌باشد، اما با انجام برخی از مکلفان، تکلیف از دیگران برداشته می‌شود. ۲ - قصد مولا در واجب کفاییدر واجب‌های کفایی، مقصود و مطلوب مولا به جا آوردن عمل است که این مقصود با انجام یک نفر هم تأمین می‌شود و اگر هیچ یک از مکلفان تکلیف را انجام ندهند، همه آن‌ها عقاب خواهند شد، مانند: دفن میت، یا جواب سلام. [۱]
محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج ۱، ص ۲۰۲
۳ - افراد مخاطب در واجب کفاییدر این‌که آیا در واجب کفایی همه مکلفان مورد خطاب هستند یا بعضی از آنان، اختلاف است؛ برخی معتقدند قوام وجوب، به منع از ترک است، از این رو ممکن نیست عملی بر همه مکلفان واجب شود و سپس جایز باشد که بعضی آن را ترک کنند. در پاسخ به این اشکال گفته‌اند: مخاطب در واجب کفایی، بعضی از مکلفان می‌باشند، که به نظر برخی، بعض نامعین است (یکی از مکلفان که معین نیست) و به نظر برخی دیگر، این بعض، در نزد خداوند معین است هر چند در نزد ما نامشخص می‌باشد. در برابر این دیدگاه، گروهی هم چون «مرحوم مظفر» اعتقاد دارند مورد خطاب در حقیقت همه مکلفان هستند نه بعضی از آن‌ها. [۳]
مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص ۵۹.
[۶]
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص ۱۷۷.
[۷]
ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص ۳۶۸.
[۸]
شهابی، محمود، تقریرات اصول، جزء ۲، ص ۷۲.
[۹]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج ۲، ص ۵۰۷.
[۱۰]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج ۶، ص ۳۷۳-۳۴۷.
[۱۳]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج ۱، ص ۶۲.
[۱۴]
محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، ص ۴۷.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوين توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، برگرفته از مقاله «واجب کفایی». |